ورق پانچ

ورق پانچ

فولاد امین وسیعترین تولید کننده ورق پانچ از ضخامت 1 میل الی 15 میل انواع ورق در آلیاژهای مختلف و اشکال گوناگون و چشمه های مختلف

ورق پانچ چیست؟

به ورق فلزی که بر روی آن حفره های متعدد به صورت منظم ایجاد می شود، ورق پانچ یا ورق مشبک می گویند. حفره های سطح ورق که به آن ها چشمه  می گویند .

می توانند در اندازه های کوچک یا بزرگ و در اشکال مختلفی مانند مربع، دایره، گشنیزی، لوزی و … ایجاد شوند. این خصوصیت، استفاده  در کاربردهای دکوراسیون و معماری مناسب می ‌سازد. فرآیند  بر روی انواع ورق سیاه، روغنی، گالوانیزه، استیل و رنگی قابل اجراست و معمولا به صورت دستی یا کامپیوتری انجام می شود.

تاریخچه تولید ورق پانچ

اولین بار در سال ۱۸۴۷ و زمانی که سازندگان پلِ جاده‌ها به قطعات فلزی با سوراخ ‌های راهبردی نیاز داشتند، از پانچ ورق استفاده شد. در آن زمان پانچ کردن با استفاده از ابزارهای دستی مانند میخ انجام می شد، اما این فرآیند به سرعت با دستگاه های پانچ و دستگاه های مجهز با تکنیک های برش مدرن مانند برش لیزری، برش اکسیژن و برش پلاسما جایگزین شد.

ویژگی ها

ایجاد سوراخ در ورق ها باعث سبک تر شدن  می شود و حتی با توجه به محل استفاده این ورق اجازه می دهد تا آب یا مایعات دیگر از آن به راحتی عبور کنند. دیگر ویژگی را به صورت زیر می توان بیان کرد:

• سوراخ های ایجاد شده باعث می شود سطح ورق کاملاً ضد لغزش باشد.
• می توان از آن برای تصفیه ( مانند فیلتر کردن محصولات غذایی و تمیز کردن تجهیزات مکانیکی) استفاده کرد.
• استحکام مناسبی در برابر ضربه و دمای بالا دارد.
• قابلیت کنترل ارتعاش و هدایت صوتی مناسبی دارد.
• برای عملیات جوشکاری، خمکاری، برش کاری و فرم دهی با استفاده از تجهیزات مناسب، قابلیت بالایی دارند.

ابعاد ورق پانچ

ابعاد ورق پانچ با توجه به جنس ورق و کارخانه تولید کننده متفاوت است، اما غالبا ورق های پانچ به صورت شیت و رول در ابعاد زیر تولید می شوند:

• ابعاد ورق پانچ به صورت شیت: معمولا در ابعاد  1000*2000 میلی متر و ۱۲۵۰*۲۵۰۰ میلی متر و ضخامت ۰.۵ الی ۵ میلی متر تولید می شوند.
• ابعاد ورق پانچ به صورت رول: معمولا در عرض ۱۰۰۰ و ۱۲۵۰ میلی متر تولید می شوند.

همچنین با توجه به جنس ورق، ابعاد پرکاربرد ورق پانچ به صورت زیر می باشد:

• ورق پانچ سیاه: غالبا در ضخامت ۰.۲ الی ۲۰۰ میلی متر تولید می شوند.
• ورق پانچ روغنی: نسبت به ورق پانچ سیاه تنوع بسیار کمتری دارد و در ضخامت های ۰.۵ الی ۱.۵ میلی متر تولید می شوند.
• ورق پانچ گالوانیزه: معمولا در ضخامت های ۰.۲ الی ۸ میلی متر قابل تولید هستند.

انواع ورق پانچ را می توان با توجه به طرح چشمه ها و جنس ورق  به صورت زیر دسته بندی کرد.

 ورق پانچ از نظر شکل چشمه ها

چشمه ها یا سوراخ های ایجاد شده بر روی ورق می توانند به صورت سطرهای مستقیم یا متقاطع ایجاد شوند، ولی معمولا محیط سوراخ ها دارای مرزهای مشخصی هستند که باعث افزایش استحکام ورق می شوند. نکته دیگر در زمینه چشمه های ورق پانچ، فاصله بین چشمه هاست که باید بیشتر از ضخامت ورق مورد استفاده در نظر گرفته شوند تا از استحکام لازم برخودار باشند. در ادامه انواع ورق پانچ از نظر شکل چشمه ها را بررسی می کنیم:

• ورق مشبک گرد:

  محبوب ترین و پرکاربردترین ورق پانچ، ورق مشبک دایره ای است  و در قطر و اندازه های متنوع تولید می شود.

• ورق مشبک چند ضلعی:

• این نوع ورق مشبک، بیشترین سطح باز را در بین انواع ورق های مشبک دارد و معمولا برای جریان هوا استفاده می شود.

• ورق مشبک شکاف دار:

• این نوع ورق برای تهویه هوا و عبور مواد، بهتر از ورق سوراخ گرد عمل می کند.

دیگر ورق های مشبک شامل اشکال زیر یا ترکیبی از این اشکال هستند:

•  مربعی
• لوبیایی
•  ستاره ای
•  گشنیزی
• لوزی
• مستطیلی
• مثلثی
•  ذوذنقه ای
•  لانه زنبوری

 بر اساس جنس

همانطور که گفتیم فرآیند  بر روی انواع ورق با جنس های مختلف مانند ورق های سیاه، روغنی، گالوانیزه، استیل و رنگی قابل اجراست. در ادامه به معرفی انواع  از نظر جنس ورق می پردازیم:

1.ورق پانچ فولادی:

به طور کل ورق های فولادی  از نورد گرم یا سرد تولید می شوند. سیاه نیز در هر دو نوع سرد و گرم وجود دارد. نورد گرم مقاومت بالایی در برابر ضربه و دما دارد ولی  نورد سرد در برابر فرسایش و رطوبت مقاومت بالایی از خود نشان می دهد. انواع فولادی در ابعاد ۲۰۰۰*۱۰۰۰ و ۲۵۰۰*۱۲۵۰ در ضخامت های ۲ الی ۲۰۰ میلی متر قابل تولید هستند.

2.ورق پانچ آلومینیوم:

این به دلیل مقاومت فلز آلومینیوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی و همچنین ظاهر زیبای این فلز، مصرف بالایی دارد و بیشتر در راه پله، نرده، مکان های تزئینی و … استفاده می شود.

3.ورق پانچ گالوانیزه:

تفاوت عمده  مشبک گالوانیزه نسبت به سایرپلیت های فولادی، خاصیت ضدخوردگی آن به سبب روی اندود کردن سطح پلیت است که به آن ورق سفید نیز می گویند معمولا در ابعاد ۲۰۰۰*۱۰۰۰ و ۲۵۰۰*۱۲۵۰ و در ضخامت های ۰.۳ الی ۸ میلی متر قابل تولید هستند. این نوع مشبک برای استفاده های روکار مانند نرده، پلکان، ساخت جاده، پل، خودرو سازی و … کاربرد دارد.

4.ورق پانچ استیل:

این نوع  وزن سبکی دارد و مانند  گالوانیزه در برابر خوردگی مقاوم است. همچنین به دلیل خاصیت ضدباکتریایی این پلیت، غالبا در مراکز بهداشتی و درمانی، صنایع غذایی، ساخت دارو، کشتی سازی، نیروگاه ها و … کاربرد دارند. ضخامت مشبک استیل در اندازه ۰.۵ الی ۶ میلی متر و قطر چشمه های آن از ۰.۵ الی ۲۵ میلی متر است.

5.ورق پانچ آجدار:

این نوع  مشبک به دلیل ناهمواری هایی که در سطح آن ایجاد می کنند،  آجدار نامیده می شود. برآمدگی ها و آج های این مدل  به دلیل ایجاد اصطکاک مانع از سرخوردن افراد و اشیاء می شود و به همین دلیل بیشتر در  پل عابر پیاده، راه‌ سازی، ساخت پله ‌های فرار اضطراری، کف اتاق کامیون ها، دستگاه‌های صنعتی و ساخت ماشین‌آلات استفاده می ‌شوند.

6.ورق پانچ روغنی:

این نوع به دلیل خاصیت روغنی که سطحی براق و صیقلی دارد بیشتر به منظور زیباسازی در صنایع مختلف مانند لوازم خانگی (یخچال، گاز، لباسشویی و …) استفاده می شود. ورق پانچ گالوانیزه در ابعاد ۲۰۰۰*۱۰۰۰ و ۲۵۰۰*۱۲۵۰ و در ضخامت های ۰.۴ الی ۲ میلی متر عرضه می شود.

7.ورق پانچ رنگی: 

از پایه های گالوانیزه و با استفاده از فرآیند پوشش دهی رنگ الکترواستاتیک در رنگ های گوناکون تولید می شوند. استفاده از پوشش رنگ بر روی پلیت علاوه بر زیباسازی، باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی و محافظت فلز در برابر عوامل مخرب نیز می گردد. از این  مشبک به دلیل ظاهر زیبا و تنوع رنگی که دارد معمولا در نمای ساختمان و مواردی که امکان زنگ زدگی  وجود داشته باشد استفاده می شود.

8.ورق پانچ آلیاژی:

به طور کل فلز آلیاژی فلزی است که از ترکیب عناصر مختلف به منظور تغییر در خواص فیزیکی و شیمیایی آن فلز تولید می شود. در فولاد نیز ترکیبات اصلی شامل آهن و کربن می باشد و در صورتی که علاوه بر این دو عنصر از عناصر دیگری در ساخت فولاد استفاده شود به آن فولاد آلیاژی می گویند. مشبک آلیاژی که از فولاد آلیاژی ساخته می شود بیشتر در صنایع بالادستی مانند پالایشگاه ها، نیروگاه ها و همچنین صنایع نفت، گاز و پتروشیمی استفاده می گردد.

مزایا

انواع مشبک با توجه به نحوه تولید، مشخصه های مکانیکی و شکل ظاهری چشمه ها ویژگی های متعددی از جمله خاصیت شکل پذیری بالا، جوش پذیری و برش دهی را مناسب دارند. از دیگر ویژگی های ورق پانچ می توان به تولید در ابعاد و اندازه متنوع، قابلیت نصب در زمان کوتاه و صرفه جویی در مصرف انرژی اشاره کرد.